دستگاه ساکشن یا دستگاه مکنده، نوعی دستگاه از تولیدات رشتۀ مهندسی پزشکی بوده که در بسیاری از موارد پزشکی، زیبایی، درمانهای خانگی، دندانپزشکی و غیره مورد استفاده قرار میگیرد. همانگونه که از نام این دستگاه برمیآید، کار آن ایجاد خلاء برای مکیدن مایعات حاصل از هرگونه فعالیت پزشکی روی بدن بیمار میباشد. در فرایندهای پزشکی، گاهی حضور مایعات داخلی یا خارجی روی قسمتی از بدن بیمار موجب بروز اختلال میشود که با پدید آمدن دستگاه ساکشن این مشکل برطرف شده است. برای تمیز کردن محل انجام عمل از هرگونه مایعات مزاحم نظیر خون، بزاق، مخاط و حتی استفراغ از این وسیله استفاده میگردد.
دستگاه ساکشن پزشکی به سه دستۀ کلی تقسیم میشوند که هر دسته کاربردهای خاص خود را دارند:
دستگاه ساکشن با قدرت ایجاد خلاء بالا: این دسته برای انجام عملهای سنگین و در بیمارستانها و مراکز درمانی بزرگ مورد استفاده قرار میگیرند.
دستگاه ساکشن با قدرت ایجاد خلاء متوسط: این دسته برای انجام عملهای سرپایی در مطبهای پزشکان مناسب میباشند.
دستگاه ساکشن با قدرت ایجاد خلاء پایین: این دسته برای پرستاری از بیماران و مراقبتهای داخل منزل مناسب هستند.
تفاوتهای دیگری در دستگاههای ساکشن نیز وجود دارد که وجود آنها هر یک را برای انجام عملی خاص آماده میکند. گاهی دستگاه ساکشن برای پاک کردن اندامهای بیمار و جلوگیری از خفگی بوده و یا برای انجام عمل راحتتر توسط پزشکان برای داشتن دید بهتر عمل میکنند، در کل هدف از ساخت این دستگاه احساس راحتی و انجام عمل بدون ناراحتی برای بیمار و پزشک میباشد.
دستگاههای ساکشن اجزای مختلفی دارند که هر قسمت کار ویژهای را انجام میدهد. در حالت کلی دستگاه ساکشن دارای قسمتهای زیر است:
دستگاه به گونهای طراحی شده است که از ورود مایعات و سایر موادی که توسط لولههای مکنده وارد دستگاه میشوند، به داخل موتور، ممانعت شود.
بهصورت کلی دو نوع دستگاه ساکشن وجود دارد، دستگاههای بزرگ و ثابت و دستگاههای ساکشن دارای باتری مخصوص و قابلحمل.
دستگاه ساکشن قابلحمل یا پرتابل: این دستگاه در اندازههای کوچکتر برای جابجای و انتقال راحت ساخته میشوند و گاهی بهعنوان دستگاه ساکشن یدکی در مراکز درمانی استفاده میگردد.
دستگاه ساکشن ثابت: این نوع دستگاهها در حجم و اندازۀ بزرگ تولید شده و قابلیت جابجایی ندارند. بدیهی است که قیمت بالاتری نیز برای آنها باید پرداخت شود.
مخزن دستگاههای ساکشن پزشکی میتواند بهصورت کیسههای یک یا چند بار مصرف باشند.
در مورد باز کردن راه تنفسی بیماران، از این دستگاه برای نوزادها و بچههای کوچکی که با مشکلات ریوی متولد میشوند و یا دچار عفونت تنفسی میگردند، نیز استفاده میشود. نرسیدن اکسیژن کافی به مغز بهویژه در نوزادان اهمیت ویژهای دارد و میتواند موجب آسیبهای جبرانناپذیری گردد. از دستگاه ساکشن مخصوص با اندازۀ کوچکتر، قدرت فشار پایین و متناسب با بدن ظریف نوزاد جهت باز کردن راه تنفسی استفاده میگردد.
گاهی در بیمارانی که تحت مداوا با دستگاه ساکشن قرار میگیرند، عوارضی ایجاد میگردد که موجب ناراحتی و نارضایتی بیمار میشود. به تعدادی از این عوارض در ادامه اشاره میگردد.
باید توجه داشت که در استفاده از هر گونه دارو یا وسیله در علم پزشکی، علاوه بر مزایا، عوارض جانبی نیز وجود دارند. از آنجایی که علم پزشکی روشی تجربی و همراه با آزمون و خطا میباشد، همواره باید در نظر داشت که علاوه بر نجات جان انسانها، در برخی موارد ممکن است موجبات صدمات و حتی مرگ، در این علم وجود داشته باشد. امید است که با کمک پیشرفت علم و تکنولوژی، تمام بیماران سلامتی خود را بازیابند.
باتوجه به موارد مصرف زیاد دستگاه ساکشن، این دستگاه بسیار پرکاربرد بوده و تقاضا برای خرید دستگاه ساکشن رو به افزایش است. خرید دستگاه ساکشن با توجه به نوع نیاز و قابلیتهای دستگاه روی قیمت دستگاه ساکشن تاثیرگذار است؛ بهتر است خریدار با توجه به نوع استفاده از دستگاه ساکشن، انتخابی متناسب با بودجۀ خود داشته باشد. در هنگام خرید دستگاه ساکشن لازم است از اصالت کالا مطمئن شده و دستورالعمل استفاده از آن را بهدرستی فراگرفت.