دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه تولید اکسیژن چیست و چگونه کار می کند؟
دستگاه اکسیژن ساز یکی از مهم‌ترین دستگاههای کمک تنفسی است که برای بیمارانی با مشکلات ریوی و تنفسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بخشی از هوایی که همۀ ما به‌طور طبیعی تنفس می‌کنیم، علاوه بر اکسیژن، از نیتروژن و گازهای دیگر نیز تشکیل شده است، اما دستگاه اکسیژن ساز، نیتروژن و سایر گازهای موجود در هوا را تحت شرایط خاص از بین می‌برد و اکسیژن خالص طبی بین 90 تا 95 درصد تولید میکند.
انواع دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن ساز 2 گونه مختلف دارد.
1-دستگاه اکسیژن ساز خانگی یا ثابت
این دستگاه معمولا در خانه‌ها و مراکز درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بین 22 تا 25 کیلوگرم وزن دارد، هر چند به دلیل داشتن چرخ‌هایی در زیر دستگاه، حمل‌ونقل آن به‌آسانی صورت می‌گیرد. با برق شهری کار میکند و در ظرفیتهای 3، 5، 8 و 10 لیتر اکسیژن تولید میکند. این دستگاه خانگی پس از روشن شدن به صورت متوالی برای بیمار اکسیژن تولید میکند.
2-دستگاه اکسیژن ساز قابل‌حمل یا پرتابل
این دستگاه برای بیمارانی که بیرون از منزل نیاز به استفاده از دستگاه اکسیژن ساز دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد، در ظرفیتهای 2، 3، و 5 لیتر در دقیقه اکسیژن تولید میکند و دارای باتری قابل شارژ است، اما برخلاف دستگاه خانگی، تولید اکسیژن را نه دائمی بلکه به‌صورت پالسی یعنی با هر دم بیمار انجام میدهد. دستگاه همراه، به‌دلیل میزان اکسیژن کمتری که تولید میکند، نمی‌تواند جایگزین دستگاههای خانگی باشد و معمولا نیز قیمت بالاتری نسبت به نوع ثابت دارد.
مزایای دستگاه اکسیژن ساز
دستگاههای اکسیژن ساز نسبت به کپسول‌‌های اکسیژنی که در گذشته مورد استفاده قرار می‌‌‌‌‌گرفتند، مزایای بسیار زیادی دارند که از جملۀ آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید اکسیژن کاملا طبی و خشک و مرطوب
- قابلیت جابجایی دستگاه
- تولید اکسیژن به صورت دائمی و پالسی
- از بین رفتن ترس مربوط به انفجار دستگاه
دستگاه اکسیژن ساز معمولا با تجویز پزشک متخصص برای بیماری‌هایی مانند: آسم، پنومونی، سرطان ریه، آنفولانزا، کرونا و برخی از بیماری‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سطح اکسیژنی که باید دریافت شود و همچنین زمان مورد نیاز برای دریافت اکسیژن نیز توسط پزشک تعیین می‌گردد که با توجه به شرایط بیمار می‌‌تواند بین 1 تا 24 ساعت در شبانه‌‌‌‌‌روز متغیر باشد.
نحوۀ عملکرد دستگاه اکسیژن ساز
دستگاه اکسیژن ساز هوای پیرامون محیط که شامل اکسیژن، نیتروژن،هیدروژن و گازهای دیگر است را جذب کرده، آن را از فیلتر گرد و غبار عبور میدهد و پس از انجام عملیاتی بر روی آن، مانند واکنش اکسیژن با پودر زئولیت موجود در دستگاه و عبور دادن نیتروژن و سایر گازها، اکسیژنی با خلوص بالای 90 درصد تولید میکند و ازطریق سوند نازال یا ماسک اکسیژن در اختیار بیمار قرار میدهد که این میزان به طور تقریبی 5 برابر اکسیژنی است که در هوا وجود دارد.
در خرید دستگاه اکسیژن ساز باید به چه مواردی توجه کرد؟
یکی از مهم‌ترین مواردی که در هنگام خرید دستگاه اکسیژن ساز مناسب باید مورد توجه قرار گیرد، میزان توانایی و طریقه تولید اکسیژن توسط دستگاه است که با توجه به نیاز بیمار متغیر می‌باشد.
اندازه و وزن دستگاه اکسیژن ساز، میزان صدایی که در هنگام استفاده از آن تولید می‌شود و میزان برق مصرفی از دیگر فاکتورهای مهمی است که در زمان خرید دستگاه اکسیژن ساز باید به آن توجه شود.
علاوه بر تمامی موارد بیان شده، قیمت دستگاه اکسیژن ساز از عواملی است که تاثیر بسزایی در انتخاب و خرید خواهد داشت.
نکات مهمی که در هنگام استفاده از دستگاه اکسیژن ساز باید به آن‌ها توجه کرد
باید دانست که در ابتدا به علت خطر برق‌گرفتگی، تنها کارشناس مربوطه مجاز به باز کردن روکش دستگاه اکسیژن ساز خواهد بود. این دستگاه باید بر روی سطوح غیر نرم و در مسیر جریان هوای متناسب قرار گیرد و از قرار دادن آن در جریان باد مستقیم کولر و رطوبت نیز باید خودداری نمود. به‌طور کلی دستگاه اکسیژن ساز باید در درجه حرارت بین 10 تا 40 درجه سانتی‌گراد قرار گیرد. بهتر است این دستگاه از هر طرف با دیوار فاصله داشته باشد و برای اتصال آن به برق شهری، از دستگاه محافظ استفاده شود. به‌دلیل آن‌که اکسیژن قابلیت اشتعال دارد، بهتر است برای جلوگیری از خطرات احتمالی مواد اشتعال‌زا در کنار دستگاه قرار نگیرد و از مصرف دخانیات در آن حوالی نیز اجتناب گردد. جهت جلوگیری از وارد آمدن آسیب‌های اساسی به دستگاه اکسیژن ساز، از قرار دادن هر گونه وسیله سنگین بر روی آن نیز باید پرهیز شود.
نتایج استفاده از دستگاه اکسیژن ساز
- بهبود عملکرد تنفس و ریه در بیماران تنفسی
- جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ایجاد شده در صورت کمبود اکسیژن
- بهتر شدن عملکرد خون‌رسانی در بیماران قلبی عروقی
- ایجاد آرامش روحی-روانی
- پیشگیری از پیری زودرس
میزان درصد اکسیژن تولیدی توسط دستگاه اکسیژن ساز با توجه به مدل و نوع دستگاه متفاوت خواهد بود و روی قیمت دستگاه اکسیژن ساز تاثیرگذار است. با ظهور ویروس کرونا، استفاده و تقاضا برای خرید دستگاه اکسیژن ساز افزایش یافته است اما به علت قیمت بالای آن بسیاری از مردم توانایی خرید دستگاه اکسیژن ساز را نداشته و گاهی به‌صورت اجاره‌ای از آن استفاده می‌کنند.